Ποιητικές εικόνες

" ... Στις κορφές του Ουλουντζά θα χιονίζει
Και κει ψηλά οι αρκούδες
μεγαλόπρεπες και εξαίσιες θα κοιμούνται
πάνω στα κατακόκκινα φύλλα των καστανιών..."
Ναζίμ Χικμέτ







"...Και μές στη λίμνης τα νερά, όπ' έφθασε η ασπούδα,
Έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,
Που ευώδιασε τον ύπνο της μέσα στον άγριο κρίνο
Το σκουληκάκι βρίσκεται σ' ώρα γλυκιά κι εκείνο.

Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη,
Η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι.
Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κραίνει:
Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει...'
Διονύσιος Σολωμός








"Σχισμένη υπό μυρίας
πρώρας αφρίζει η θάλασσα,
τα πτερωμένα αδράχτια
ελεύθερα ξεδιπλώνονται
εις τον αέρα."
Ανδρέας Κάλβος







Νερά κατάκρυα ανάμεσα στα κλώνια
κελαηδούν. Από τα ρόδα γύρω ο τόπος
ολόίσκιωτος. Βαθύ τον ύπνο χύνουν
τα φύλλα ως σειούνται.

Στο λιβάδι, όπου βόσκουν τα πουλάρια,
οι ανοιξιάτικοι ανθοί θρασομανούνε.
γλυκό σαν μέλι το άνηθο ευωδιάζει
(και το τριφύλλι).
Σαπφώ


(Οι φωτό τραβήχθηκαν σε Σπερχειό, Σίφνο, Νάξο και Άνδρο αντίστοιχα)

Αισθαντικότητα ΙΙ

Εκτιμώ τη θαλπωρή
Εκτιμώ την αίσθηση της δροσιάς
Εκτιμώ την αραιότητα
Εκτιμώ τα Ιμαλάια, αυτή τη γενναιοδωρία της φύσης
Εκτιμώ το χρωματικό παιγνιδισμα του φωτός με τις χιονισμένες βουνοκορφές
Εκτιμώ τα καθαρά περιγράμματα
Εκτιμώ τα κυπαρίσσια
Εκτιμώ το ζεστό μπάνιο στη μπανιέρα
Εκτιμώ τα στρογγυλά ή πολυγωνικά μικρά δωμάτια με τζαμαρία
Εκτιμώ τα σκιουράκια
Εκτιμώ τις μολόχες
Εκτιμώ τη λιτή ευτυχία ή σεμνή χαρά
Εκτιμώ το βαθύ στοχασμό
Εκτιμώ τον Έριχ Φρομ
Εκτιμώ τη μυρωδιά του χώματος μετά την καλοκαιρινή μπόρα
Εκτιμώ τα μεγάλα ρωμαλέα δένδρα
Εκτιμώ τα νησιά
Εκτιμώ την ησυχία και τους ναούς που της είχαν αφιερώσει στην Αρχαία Ρόδο
Εκτιμώ τα ρυάκια και τις καθαρές λιμνούλες
Εκτιμώ τη λίμνη Ουώλντεν του Θορώ
Εκτιμώ την ανατολή της αυγουστιάτικης πανσελήνου
Εκτιμώ την ήρεμη βαθιά ζωή και αγάπη που βρίσκεται πίσω από το θορυβώδη, βίαιο και ιδιοτελή μας κόσμο
Εκτιμώ τα όμορφα διακοσμητικά αυτοκόλλητα
Εκτιμώ τις ζεστές παντόφλες το χειμώνα
Εκτιμώ το ήρεμο διάβασμα που δεν το κυνηγάει ο χρόνος, όπου χαίρεσαι με τις όμορφες ιδέες του κειμένου, ακόμα και αν δεν τις κατανοείς πλήρως
Εκτιμώ το λίκνισμα της βάρκας
Εκτιμώ τις ξύλινες βάρκες με ωραία χρώματα
Εκτιμώ το αργό γράψιμο με ωραίους γραφικούς χαρακτήρες
Εκτιμώ την 6η Συμφωνία του Μπετόβεν, τη λεγόμενη "Ποιμενική"
Εκτιμώ το Δάμωνα και τον Φιντία. Αυτή τη μοναδική φιλία
Εκτιμώ όμορφες λεπτές κουρτίνες
Εκτιμώ τη μυρωδιά του σιδερώματος των ρούχων
Εκτιμώ τα ωραία αρμονικά χρώματα
Εκτιμώ το Πέερ Γκύντ του Έντουαρντ Γκρήγκ
Εκτιμώ την "'Αγια Νύχτα"
Εκτιμώ το ζεστό φως
Εκτιμώ τις αναμνήσεις από μυρωδιές της παιδικής μου ηλικίας
Εκτιμώ να οραματίζομαι ωραίες εικόνες
Εκτιμώ τη χαλαρή ζωή χωρίς επιθυμίες



(οι φωτογραφίες είναι από Σίφνο, Άνδρο και Απόλλωνα Νάξου)

Ταξίδι στην αισθαντικότητα

Εκτιμώ την ειλικρίνεια
Εκτιμώ μια όμορφη σχέση
Εκτιμώ τον ανυπόκριτο και μεγαλόψυχο έρωτα που δεν κρύβει εγωισμούς
Εκτιμώ τον πλουραλισμό
Εκτιμώ την προσήλωση
Εκτιμώ το φιλόσοφο Καρλ Γιάσπερς
Εκτιμώ τα ρυάκια
Εκτιμώ το πότισμα του κήπου και του περιβολιού με τσάπα για να εκτρέπεις το νερό και να το κατευθύνεις εκεί που θέλεις
Εκτιμώ να χώνομαι ξυπόλυτος μέσα στη λάσπη αυτή του ποτίσματος του περιβολιού
Εκτιμώ τον παφλασμό των κυμάτων, τον ήρεμο αλλά και τον άγριο
Εκτιμώ την αλμύρα της θάλασσας
Εκτιμώ τη διαυγή θάλασσα των τροπικών νησιών
Εκτιμώ τις παραλίες με βότσαλα
Εκτιμώ τα ταξίδια με καράβι (αρκεί να είναι ασφαλή)
Εκτιμώ την αναπνοή του πρωινού
Εκτιμώ να παίρνω το πρωινό μου σ' ένα παραθαλάσσιο ήσυχο μαγαζάκι
Εκτιμώ τα πήλινα σπιτάκια των Χριστουγέννων με το κεράκι μέσα ώστε να μοιάζουν φωταγωγημένα
Εκτιμώ την ξυλογλυπτική
Εκτιμώ την ξυλουργική τέχνη
Εκτιμώ τα όμορφα περίπτερα και πέργκολες στους κήπους
Εκτιμώ τα σπιτάκια πάνω σε δέντρα (όπως αυτό του Ταρζάν)
Εκτιμώ τα όμορφα καλύμματα και τραπεζομάντιλα
Εκτιμώ τα όμορφα λιτά κεντήματα
Εκτιμώ την όμορφη ζωγραφική και τις θαυμάσιες αποχρώσεις τόσο στον ιμπρεσιονισμό όσο μερικές φορές και στον εξπρεσιονισμό
Εκτιμώ την αφοβία
Εκτιμώ τη συμπάθεια
Εκτιμώ τα όμορφα τετράδια
Εκτιμώ τα όμορφα στυλό και μολύβια
Εκτιμώ την ιδιαίτερη μυρωδιά από τις αρωματικές γόμες
Εκτιμώ τις ξύλινες κασετίνες και ειδικά αυτές τις συρταρωτές
Εκτιμώ τα παλιά ξύλινα θρανία με το ενσωματωμένο κάθισμα
Εκτιμώ τα όμορφα αυτοκόλλητα ντύματα των βιβλίων που βάζαμε όταν ήμασταν μικροί μαθητές
Εκτιμώ τις πρώτες μέρες στο σχολείο που όλα ήταν καινούργια
Εκτιμώ το "σοφό γέρο του βουνού"
Εκτιμώ το Μάγκα, το συμπαθέστατο σκύλο από το βιβλίο "Τα Ψηλά Βουνά"
Εκτιμώ τις φυτικές ίνες μέσα σε γάλα σόγιας
Εκτιμώ τους ασβεστωμένους τοίχους και τα σκαλοπάτια
Εκτιμώ τις γλάστρες με τους βασιλικούς
Εκτιμώ το άρωμα των βασιλικών
Εκτιμώ και τα γιασεμιά και το άρωμά τους
Εκτιμώ τα γαρύφαλλα, τις τριανταφυλλιές, τις τουλίπες, τους κατιφέδες, τις φρέζιες...
Εκτιμώ τα πιο πολλά λουλούδια
Εκτιμώ το χαμομήλι
Εκτιμώ τα μεγάλα σύννεφα με τις καθαρές γραμμές μέσα στο καθαρό και διαυγές μπλε του ουρανού

Εκτιμώ το απαλό, αυθόρμητο και αβίαστο χιούμορ
Εκτιμώ το κλάμα και τα δάκρυα μιας λυτρωτικής συγκινησιακής πλημμυρίδας
Εκτιμώ τα όμορφα σκαλισμένα σπαθιά
Εκτιμώ τα αραβικά άλογα
Εκτιμώ τα γαϊδουράκια ιδίως όταν πίνουν νερό ή τρώνε καρπουζόφλουδες
Εκτιμώ το ήσυχο απόγευμα την ώρα που πάει να βραδιάσει και τα πουλιά κελαηδούν λίγο πριν κουρνιάσουν στη φωλιά τους
Εκτιμώ την ηρεμία, τη βαθιά χαλαρωτική ηρεμία που μόνο μέσα στην καρδιά μας μπορούμε να βρούμε, όταν αισθάνεται φιλικά για όλους και όλα, χωρίς προσδοκία για τίποτα
Εκτιμώ την ησυχία της φύσης αλλά κάποιες φορές και το θόρυβο της πόλης
Εκτιμώ το θόρυβο των εργασιών. Ν' ακούω το σκεπάρνι να καρφώνει στο ξύλο, ή τον τροχό του σιδερά και του μαρμαρά ή τη φωνή του μάστορα για να του φέρουν κάποιο εργαλείο. Αλλά όλα αυτά να είναι ευκρινή και όχι χαμένα σε βουητό θορύβων
Εκτιμώ την ασημί προς το μπλε απόχρωση του ουρανού πάνω από τα βουνά της δύσης όταν αρχίζει να πέφτει η νύχτα.
Εκτιμώ τον ήχο των τριζονιών
Εκτιμώ το γλυκό ύπνο
Εκτιμώ τον ύπνο έξω από το σπίτι τις θερινές νύχτες
Εκτιμώ τα όμορφα όνειρα
Εκτιμώ το πέταγμα μέσα σε όνειρα
Εκτιμώ τη θαλπωρή
Εκτιμώ τις όμορφες απαλές κουβέρτες και τα όμορφα παπλώματα
Εκτιμώ τα φρεσκοσιδερωμένα σεντόνια και μαξιλαροθήκες
Εκτιμώ τα διώροφα κρεβάτια
Εκτιμώ τα όμορφα χαλιά που είναι και απαλά όταν πατάς ξυπόλυτος πάνω τους
Εκτιμώ την αίσθηση που σου δημιουργεί το φόρεμα των φρεσκοσιδερωμένων εσώρουχων μετά το μπάνιο
Εκτιμώ το φόρεμα καθαρών καλτσών
Εκτιμώ το φιλί στο στόμα του ερωτευμένου
Εκτιμώ την απαλότητα και τις καμπύλες του όμορφου γυναικείου σώματος
Εκτιμώ τη βόλτα με ποδήλατο
Εκτιμώ τις φωνές και το κολύμπι των βατράχων
Εκτιμώ την αρυτίδωτη βαθιά και ανιδιοτελή φιλία
Εκτιμώ τη ζωή για τα τόσο όμορφα πράγματα που δημιούργησε



(Τα μέρη στις φωτογραφίες είναι από Αμοργό και Απόλλωνα Νάξου. Ίσως οι πιο αγαπητοί μου τόποι)

Εκτιμώ

Εκτιμώ το ζεστό μπάνιο
Εκτιμώ τις όμορφες και συγκινητικές ιστορίες,
το θρόισμα των φύλλων στον άνεμο,
τις ασβεστωμένες επιφάνειες,
το κόκκινο του ρουμπινιού και τις όμορφες αποχρώσεις του μπλε,
Εκτιμώ το παιγνίδισμα του φωτός με το νερό,
τις πουτίγκες των παραμυθιών,
το Γιάννη Αγιάννη από τους "Άθλιους" του Ουγκώ,
τη λύτρωση,
τη μυρωδιά της θαλασσινής αύρας,
το πρωινό φως με τις μακριές σκιές του,
Εκτιμώ τον ύπνο στην παραλία,
το όμορφο χτίσιμο της πέτρας,
τα πράσινα λιβάδια και τους λειμώνες ,
τα φύλλα της χλόης αλλά και τα άλλα "Φύλλα της Χλόης" του Ουώλτ Ουίτμαν,
Εκτιμώ τα συγκρουόμενα αυτοκινητάκια στα Λούνα Παρκ, αλλά χωρίς την τάση επίδειξης των οδηγών,
τις κούνιες, την τσουλήθρα και την τραμπάλα,
το συνδυασμό κουνουπίδι ή λάχανο με πατάτες τηγανητές,
Εκτιμώ τη μυρωδιά του βρεγμένου χώματος,
τα Χριστούγεννα με τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια, το στολισμένο δέντρο, τα δώρα,
τις χριστουγεννιάτικες ιστορίες,
Εκτιμώ τ' αποδημητικά πουλιά
τις ηλιαχτίδες που εισχωρούν στο δωμάτιο από τις γρίλιες και σε κάνουν να απορείς για την ποσότητα της σκόνης που αιωρείται,
τα πλοία και ειδικά τα ιστιοφόρα,
τα ταξίδια στους Τροπικούς,
Εκτιμώ τις βάρκες και τα καΐκια όχι όμως και το ψάρεμα,
το ζεστό ψωμί με λάδι, κρεμμύδι, ντομάτα και ελιές,
τις ψηλές βουνοκορφές,
τον ύπνο μαζί με κάποια ζωάκια ,
τον Τζελάλ τον παπαγάλο μου,
τις όμορφες ονομασίες στα ζώα,
Εκτιμώ το χαλαρό διάβασμα κόμικ που δεν περιέχουν βία και υπερανθρώπους με κτηνώδεις μύες,
τη γνήσια σεμνότητα,
την επιστημονική έρευνα, τη χαρά της έρευνας αλλά όχι και τα πειράματα πάνω σε ζώα,
τα ζεστά ρούχα και γάντια το χειμώνα,
Εκτιμώ το απέριττο,
την όμορφη προσευχή πριν τον ύπνο,
το ζεστό φιλικό συναίσθημα,
το τραγούδι των τζιτζικιών το μεσημέρι του καλοκαιριού και των τριζονιών την νύχτα,
Εκτιμώ τα μονοπάτια,
την έλλειψη επιθυμίας,
τα αρώματα του τριαντάφυλλου, του κέδρου, του πεύκου, του μόσχου, του γιασεμιού, του σανταλόξυλου, του βασιλικού, της λεβάντας, του θυμαριού,
το ρόφημα από τσάι του βουνού
Εκτιμώ τα όμορφα ημερολόγια,
την αγάπη,
το ξάπλωμα στο κρεββάτι όταν από γρίπη πονάει το κορμί μου,
τα μεγάλα κύματα και ειδικά όταν σπάνε στα βράχια,
τις καλοκαιρινές διακοπές όταν δεν έχουν στρες αλλά ένα βαθύ χαλάρωμα στο θαυμασμό της φύσης και της ομορφιάς του τοπίου.


(όλες οι φωτογραφίες είναι από την Αμοργό την οποία επίσης εκτιμώ πολύ)

Τι εκτιμώ και εμπιστεύομαι

Η ζωή είναι στην ουσία της βαθιά χαρά και ζεστή-αβλαβής επικοινωνία. Η ζωή είναι η συνύπαρξη και η χαρά της συνύπαρξης.
Αλλά η πεμπτουσία της ζωής βρίσκεται μέσα μας, στον τρόπο που βλέπουμε και αντιμετωπίζουμε τον κόσμο. Έναν κόσμο δύσκολο, σκληρό και πολλές φορές επιθετικό. Αυτό που εκτιμούμε και εμπιστευόμαστε όμως μπορεί να αποτελέσει τη βάση μιας διαφορετικής αξιολόγησης και κατανόησης όχι μόνο της ζωής αλλά και της ανάγκης. Αυτό που εμπιστευόμαστε πολλές φορές δεν το ξέρουμε και το παραβλέπουμε. Αλλά αυτό είναι η ομορφιά της ζωής.


Τι εμπιστεύομαι και τι εκτιμώ;
Εμπιστεύομαι και εκτιμώ:
την αβλάβεια,
την καρδιά που προσφέρει,
τη γεμάτη από αγάπη χαρά,
τη βαθιά φιλία και επικοινωνία
μια όμορφη προσευχή
τη διαύγεια και την καθαρότητα στην ατμόσφαιρα
τη μουσική του Μπετόβεν
τα αβλαβή ζωάκια
τα όμορφα τοπία που σου θυμίζουν το Θεό
τους πλανήτες Αφροδίτη και Δία
το μεράκι
την ευγνωμοσύνη
την ελευθερία
τη σοφία
τη δροσιά του πρωινού ανέμου στην κοιλάδα
το φως του καλοκαιριού
την ανιδιοτέλεια
την ενατένιση
τον έναστρο ουρανό
τη θερινή νύχτα
το Ρουσσώ
τη ζωή
τους όμορφους φράκτες
το Χριστό στον κήπο της Γεθσημανή
το Γιάννη το Μηλοσποριά
τη μεγαλοσύνη του σύμπαντος
το Γλάρο Ιωννάθαν
τα κυπαρίσσια, τα πλατάνια και τις συστοιχίες από λεύκες
Εκτιμώ
τις πασχαλίτσες, τις πεταλούδες των λουλουδιών, τα τζιτζίκια και αυτά τα χνουδωτά αβλαβή έντομα που ψιλομοιάζουν με τις μέλισσες.
την παιδική αθωότητα
τη ψυχική γλυκύτητα
την ερώτηση
το καθαρό γαλήνιο γεμάτο από αγάπη βλέμμα
το Γιόντα από την ταινία "Πόλεμος των Άστρων"
τον Ατρέγιου από το "Never Ending Story"
τη γαλήνη του πρωινού
την Έναρξη
την Υπέρβαση
τη Σύνθεση
τη Συνύπαρξη που βασίζεται στον αλληλοσεβασμό και τη συνεργασία

Τα κριτήρια της ομορφιάς

Υπάρχει αντικειμενικά όμορφο χωρίς να υπεισέρχεται σ' αυτό το υποκειμενικό κριτήριο και γούστο;
Οι αρχαίοι Έλληνες προσπάθησαν να το αντικειμενικοποιήσουν θεμελιώνοντάς το πάνω σε δύο βασικές παραμέτρους.
Η πρώτη ήταν η χρυσή τομή, το φ στην οποία έδωσαν και μαθηματική διάσταση. Η δεύτερη ήταν το μέτρο, δηλαδή την αποφυγή της υπερβολής αλλά και της απουσίας.
Αυτά είναι τα στοιχεία της κλασικής ομορφιάς, που αντικειμενικά αρέσουν σε όλους.
Τα κλασικά έργα μοιάζουν με τις ουτοπίες (τις εξιδανικεύσεις των ιδεών και των ονείρων). Λείπει το αυθόρμητο, το παράδοξο, το ορμητικό, στοιχεία δηλαδή που δεν αλλοιώνουν απαραίτητα την ομορφιά αλλά την καταγράφουν μέσα στο χρόνο και σε υπαρκτό τόπο.
Τα κλασικά έργα αποπνέουν μια γαλήνη, μια αιθέρια ηπιότητα. Ακόμη και βίαιες πολεμικές σκηνές αποπνέουν αυτή την ατμόσφαιρα. Αυτό συμβαίνει ακριβώς γιατί η βία γεννιέται μέσα από την αντίληψη του χρόνου ως εχθρού μας. Το "βιαστικά", που σημαίνει γρήγορα-γρήγορα, εμπεριέχει ετυμολογικά τη λέξη βία. Όταν θέλουμε ή αδημονούμε για κάτι κι ο χρόνος "κυλάει αργά", εκνευριζόμαστε.
Αντικειμενικά όμορφο είναι και ένα ηλιοβασίλεμα με μεγάλα σύννεφα, έντονα χρώματα, ιδιαίτερες αποχρώσεις και ανακλάσεις. Εδώ υπεισέρχεται ένα τρίτο στοιχείο-κριτήριο της ομορφιάς: το απροσδόκητο.
Ένα άλλο κριτήριο ομορφιάς είναι η συνύπαρξη. Εκεί δηλαδή όπου υπάρχει μια συμβιωτικότητα, μια συνεργασία. Εκεί δηλαδή που υπάρχει μια αρμονία. Για παράδειγμα σ' ένα πίνακα ζωγραφικής όπου όλα τα χρώματα συνδέονται αρμονικά, συνυπάρχουν χωρίς κάτι να μοιάζει παράταιρο.
Άλλο κριτήριο ομορφιά είναι η αθωότητα. Αποτελεί αντικειμενικά ένα τέτοιο κριτήριο. Το όμορφο μάτι ενός ζώου, τα κουταβάκια, γενικά τα μικρά ζώα ή τα παιδιά και κυρίως τα μωρά συνήθως είναι όμορφα.
Η αθωότητα είναι το μη επιτηδευμένο, το ανυπόκριτο, το ανυστερόβουλο, το αβλαβές. Ίσως μάλιστα στο θέμα της αβλάβειας να κρύβεται το αντικειμενικό κριτήριο της ομορφιάς.

Τελικά μοιάζει να καθρεπτίζεται ο εσωτερικός κόσμος του καλλιτέχνη στο έργο του. Η υστεροβουλία, η υστεροφημία, οι φιλοδοξίες του, καταστρέφουν την ομορφιά ενός έργου τέχνης, ενός δημιουργήματος.

Το δημιούργημα για να είναι όμορφο πρέπει να είναι ελεύθερο από το δημιουργό του. Δηλαδή ο δημιουργός να μη χρησιμοποιεί το δημιούργημά του για τη δόξα του ή τη φήμη του ονόματός του.

Συνέχεια πάνω στην έννοια της ομορφιάς


Δεν ενυπάρχει ομορφιά στη βαρβαρότητα. Με τον όρο βαρβαρότητα εννοούμε την άξεστη χοντροκοπιά και κακογουστιά, την άγρια-επιθετική συμπεριφορά, την άνοια, την έλλειψη συνείδησης, τη συνειδησιακή ρηχότητα.
Η βαρβαρότητα είναι διάχυτη παντού στον κόσμο μας. Πρώτα απ' όλα στους εαυτούς μας. Αν εκεί δεν την αποκαλύψουμε πρώτα δεν μπορούμε να την αποκαλύψουμε στον κόσμο. Είναι δύσκολο να είσαι μέρος της βαρβαρότητας και από την άλλη να πετύχεις την εξάλειψή της.
Όταν είσαι μέρος του πολέμου δε θα φέρεις την ειρήνη στον κόσμο. Κανένας ιδιοτελής δεν πρόκειται να φέρει την ανιδιοτέλεια.
Πώς ένας τυφλός θα εμπνεύσει για την μαγεία του χρώματος;
Πώς ένας κουφός θα συγκινήσει για τη μαγεία του ήχου και της μουσικής;
Αν δε γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει προς το καλύτερο.
Ούτε ένας φιλόδοξος άνθρωπος δεν πρόκειται να αλλάξει από το κήρυγμα ενός υστερόβουλου.
Βάζοντας στη θέση του δικαστή έναν εγκληματία δεν μπορούμε να αναμένουμε δικαιοσύνη.
Βάζοντας ένα ληστή διαχειριστή του ταμείου σας μην αιφνιδιαστείτε αν αυτό παρουσιάσει έλλειμμα.
Δίχως αγώνα για αλλαγή της συνείδησής μας προς το καλύτερο, όλα θα ακολουθούν μια αναβλητική πορεία που απλώς θα συσσωρεύει ένταση, εμπόδια και οδύνη μέχρι την αναπόφευκτη κρίση.
Ο δίκαιος κριτής συνεπώς είναι αυτός που πρώτα έκρινε τον εαυτό του. Γι' αυτό όπως κι ένας τσαπατσούλης δε θα μπορέσει ποτέ να οργανώσει ένα υπουργείο ή μια εταιρεία, έτσι και ένας χοντροκομμένος δε θα ανακαλύψει τη λεπτή χάρη και ομορφιά της ζωής.

Ομορφιά

Η ομορφιά είναι μια ιδιαίτερη όψη της ζωής. Δεν θα μπορούσαμε να βρούμε έναν ακριβή ορισμό καθώς το κριτήριό μας γι' αυτήν είναι υποκειμενικό. Γεγονός είναι, ότι όπως για πάρα πολλά άλλα έτσι και για την ομορφιά απαιτείται εκγύμναση και εκπαίδευση ώστε να μπορεί κάποιος να την αναγνωρίζει και στις πιο λεπτές ή κρυμμένες όψεις της. Αν για παράδειγμα δεν δουλέψεις με τις μουσικές αρμονίες και τη μουσική γενικότερα δύσκολα θα μπορέσεις να κατανοήσεις την ομορφιά ενός υπέροχου κλασικού κομματιού, όπως για παράδειγμα η "Ποιμενική Συμφωνία" του Μπετόβεν, το Τρίτο Μοτέτο του Μπαχ, ή το κονσέρτο για βιολί και για πιάνο του Σεζάρ Φρανκ κλπ.
Αν δε δουλέψεις με το χρώμα, το φως, τις λεπτές αποχρώσεις του, τις χρωματικές αρμονίες, αντιθέσεις και διαφάνειες, με τις σκιές και τα σχήματα, με τη σύνθεση γενικότερα ενός ζωγραφικού πίνακα, δεν μπορείς να συλλάβεις την ομορφιά ενός Terner ή ενός Μονέ ή ενός Τέτση και ενός Μαλέα.
Μιλώ για μια ιδιαίτερη ομορφιά που δε βρίσκεται στο προφανές.
Η ομορφιά δεν εξαντλείται στην τέχνη. Τα μαθηματικά, η φυσική, η βιολογία, η γεολογία, κλπ, όλες οι επιστήμες, έχουν τη δική τους ομορφιά, η οποία συνήθως βρίσκεται μέσα στην έρευνα.
Η εξασκημένη αίσθηση ή καλύτερα συνείδηση, μπορεί να τη συλλάβει σε σημείο που να οδηγηθεί στην έκσταση. Αλλά την ίδια ώρα που ο ένας βρίσκεται σε μια εκστατική ατμόσφαιρα από την εντύπωση της ομορφιάς, ένας άλλος μπορεί να "υποφέρει" για τον ίδιο ακριβώς λόγο. Για παράδειγμα ένα κλασικό μουσικό κομμάτι μπορεί να κάνει τον ένα να εκστασιάζεται και του άλλου δίπλα του να του φαίνεται ανυπόφορο.
Ασφαλώς η ομορφιά δε βρίσκεται στη δεξιοτεχνία ή τουλάχιστον μόνο σ' αυτήν. Δε βρίσκεται δηλαδή στην τελειότητα της μορφής αλλά στο συναίσθημα, το νόημα, την αισθαντικότητα ή την ιδιαίτερη ποιότητα βιώματος πίσω από αυτή (τη μορφή).
Η μορφή στην τέχνη (και όχι μόνο) δεν είναι παρά ένα σύμβολο έκφρασης μιας εσώτερης κατάστασης. Όσο πιο ανόθευτα εκφράζεται μια εσωτερική κατάσταση τόσο πιο όμορφο (για παράδειγμα) είναι ένα έργο τέχνης. Εννοείται πως όσο πιο όμορφη είναι αυτή η εσωτερική διάθεση τόσο περισσότερο αυξάνει η εξωτερική ομορφιά.
Για να μπορεί κάποιος να προσεγγίσει την ομορφιά πρέπει να εξασκηθεί ώστε να μπορεί να βλέπει πίσω από το προφανές, πίσω από τη μορφή.

Η έννοια του δικαιώματος στα ζώα


"Αδυνατώντας να καταστήσουμε ισχυρό τον δίκαιο, καταλήξαμε να θεωρούμε δίκαιο τον ισχυρό" Πασκάλ.

Είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσει ο άνθρωπος πως το δίκαιο δεν πηγάζει από την ισχύ αλλά από την ανάγκη συνύπαρξης. Οι δικαιικοί κανόνες δε γεννιούνται από αυτό που επιβάλει το συμφέρον αλλά από αυτό που είναι απαραίτητο για μια εύρυθμη - συνυπαρκτική κοινωνία.
Το δικαίωμα λοιπόν γεννιέται ως απαίτηση για δίκαιη μεταχείριση. Θεμελιώνεται πάνω στη λογική χωρίς να είναι ακριβώς η λογική που το καθορίζει και το απονέμει αλλά η θέληση για συνύπαρξη και συμβίωση και τέλος η επιβίωση.
Το δικαίωμα δε θα υπήρχε σ' ένα κόσμο απόλυτου σεβασμού του ενός για τον άλλο αφού θα θεωρείτο αυτονόητο. Υπάρχει και διεκδικείται μόνο εκεί που έχουμε άνισες ή άδικες σχέσεις ή εκεί που εν δυνάμει θα είχαμε τέτοιες, με σκοπό να προστατευθεί ο αδύναμος.
Η προστασία του αδύναμου είναι αναγκαία για τη συνύπαρξη. Διαφορετικά πάντα κάποιος πιο δυνατός από εμάς, θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε απώλεια της ελευθερίας μας και σε καθεστώς εκμετάλλευσής μας από αυτόν. (Αλλά ακόμα και ο πιο δυνατός να ήμασταν θα μπορούσαμε να εκπέσουμε της θέσης αυτής με το χρόνο.)
Κάθε φορά που έστω και ένα δικαίωμα καταπατείται χωρίς κοινωνική αντίδραση, ολόκληρη η κοινωνία κινδυνεύει να εκτραπεί από τη δικαιοσύνη ως ρυθμιστή των σχέσεων που αναπτύσσονται στο εσωτερικό της, και η οποία εξασφαλίζει την εύρυθμη λειτουργία της προσδίδοντάς της διάρκεια.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν ολόκληρη η κοινωνία καταπατά ένα δικαίωμα τότε τι γίνεται;
Σε κάθε περίπτωση η απάντηση είναι υπέρ του δικαιώματος μέσα από την εύλογη σκέψη πως αυτός ο ένας θα μπορούσε να είναι ο εαυτός μας. Το δίκαιο δεν είναι θέμα της βούλησης πλειοψηφίας, αφού όπως προείπαμε επιζητεί να προστατεύσει τον αδύναμο ή τη μειονότητα στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Ας έρθουμε όμως και στη σχέση του ανθρώπου προς τα ζώα. Έχουν τα ζώα δικαιώματα; Και αν έχουν αφού δεν μπορούν να τα διεκδικήσουν γιατί να τους τα δώσουμε.
Η απάντηση είναι ασφαλώς και έχουν. Υφίστανται μια μείωση της ελευθερίας τους και καταπίεση, που σε περιπτώσεις όπως τα ζώα εκτροφής για το κρέας τους (κυρίως στις βιομηχανοποιημένες μονάδες), για τη γούνα τους, τα πειραματόζωα καθώς και τα ζώα στα τσίρκο, η συμπεριφορά του ανθρώπου προς αυτά καταντά βάναυση και απίστευτα οδυνηρή. Η σχέση που αναπτύσσεται είναι σχέση ενός ισχυρού προς έναν αδύνατο και άρα ο τελευταίος μπορεί να επικαλείται δικαίωμα.
Το ότι κάποιος δεν μπορεί να διεκδικήσει το δικαίωμά του αυτό δεν του το αφαιρεί. Φανταστείτε να υπήρχε νόμος που να αφαιρούσε τα δικαιώματα από όλους του κωφάλαλους ή όλους τους ξενόγλωσσους επειδή δεν μπορούν να τα υπερασπιστούν.
Το ότι η πλειοψηφία του κόσμου δε βλέπει τα ζώα ως όντα που συναισθάνονται και υποφέρουν δεν τους αφαιρεί το δικαίωμά τους να ζουν έναν ευπρεπή βίο, πόσο μάλλον να τους τον στερούμε. Είναι σαν να υποστηρίζουμε το δικαίωμα στον οποιοδήποτε ισχυρό να γίνεται θύτης και ταυτόχρονα να αφαιρούμε το δικαίωμα σε αντίσταση στο θύμα. Γιατί ποιος αμφιβάλει πως τέτοια είναι η σχέση μεταξύ ανθρώπου και ζώων;
Η δίκαιη και συνεπώς ορθολογική στάση του οποιουδήποτε από εμάς δεν είναι απλά η αποδοχή πως τα ζώα έχουν δικαιώματα, αλλά η αγωνιστικότητά μας για την πλήρη και απόλυτη αποκατάστασή τους από τον άνθρωπο και το σύγχρονο πολιτισμό του.
Το αίσθημα της δικαιοσύνης όπως και η αξιοπρέπειά μας δεν εξαντλούνται στα λόγια και τις θεωρίες αλλά δοκιμάζονται στις πράξεις μας και είναι αυτές που μας καθορίζουν.

Οι ναρκομανείς της ανάπτυξης


"Οι ναρκομανείς της ανάπτυξης είναι έτοιμοι να πληρώσουν όλο και περισσότερο, για να απολαύσουν όλο και λιγότερο"
Ιβάν Ίλιτς

Γιατί άραγε ο Ίλιτς χαρακτηρίζει τους οπαδούς της ανάπτυξης ναρκομανείς;
Ο μέσος άνθρωπος έχει διαρκώς ανάγκη από νέες εμπειρίες, νέες επιθυμίες που θα τον βγάλουν από την ανία και τη φρίκη του τίποτε, του κενού που βιώνει. Η ανάπτυξη έχει μπει στην οικονομική σκέψη ως αυτοσκοπός, ως το ελιξήριο της οικονομικής ζωής και της ευτυχίας. Κάθε προοπτική μιας ήπιας και ποιοτικής οικονομίας, σαν μια ανάπαυση της ψυχής και χαλάρωση από το εργασιακό στρες και το κέρδος, προβάλει με μια προοπτική καταστροφής αυτού που έχουμε αλλά και αυτού που προσδοκούμε να έχουμε.
Η προσδοκία λοιπόν ως κατεξοχήν επιθυμησιακή είναι ένα "ναρκωτικό" που κατακυριεύει το νου. Δείτε έναν ερωτοχτυπημένο άνθρωπο πως βασανίζεται και πως υποφέρει μέσα από τη πιθανότητα (δηλαδή την προσδοκία) να έχει κάποια σχέση με το ερωτικό αντικείμενο του πόθου του και δείτε πως αυτό σταματά αμέσως μόλις συνειδητοποιηθεί ότι δεν υπάρχει καμία προοπτική άρα και καμία πλέον προσδοκία ότι ήταν δηλαδή μια απλή φαντασίωσή του.
Ο άνθρωπος λοιπόν προσπαθεί να ξεφύγει από τον ίδιο του τον εαυτό που δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει πως η κόλαση και ο παράδεισος βρίσκονται μέσα του και τα κλειδιά για τη μία ή τον άλλο τα κρατάει ο ίδιος. Οι επιλογές μας είναι η θέλησή μας. Η επιθυμία είναι κυριολεκτικά ο εχθρός της θέλησης ή καλύτερα η απουσία της.
Μέσα από την απουσία της θέλησης και τον έλεγχο της επιθυμίας ο άνθρωπος καταλήγει να γίνεται έρμαιο των συνθηκών και της ίδιας της επιθυμίας του. Βραχυκυκλώνεται σαν το μέθυσο στο διάλογό του με τον μικρό πρίγκηπα, από το βιβλίο "Ο Μικρός Πρίγκηπας" του Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ:
"-πίνω για να ξεχάσω
-Για να ξεχάσεις τι;
-Για να ξεχάσω ότι πίνω"

Βλέπουμε εδώ ότι ο βασικός ψυχολογικός μηχανισμός του μέθυσου είναι η άγνοια. Δεν ξέρει τι του συμβαίνει! Το ίδιο όμως και του ναρκομανή. Το ίδιο και του ανθρώπου που αποζητά με πάθος το κέρδος και τι δύναμη.
Αλλά όταν μιλάμε για τον πλούτο, τα πράγματα γίνονται πολύ χειρότερα καθώς η προσδοκία του κέρδους είναι κοινωνικά αποδεκτή και αποτελεί συλλογική τάση. Έτσι μια ολόκληρη κοινωνία, ένας ολόκληρος πολιτισμός παγιδεύεται σε ένα αυτοσκοπό (σε μη νοηματική συνύπαρξη με οτιδήποτε άλλο).
Ο Πλάτωνας έλεγε: "Όταν ο πλούτος καθοδηγείται από την άγνοια, είναι χειρότερος από τη φτώχεια γιατί μπορεί να σπρώξει τα πράγματα πιο ισχυρά προς μια λανθασμένη κατεύθυνση".

Δεν προσδοκώ. Βιώνω. Είμαι ζωντανός μέσα στο χρόνο και χαίρομαι τη ζωή μέσα σ' αυτόν. Δεν περιμένω στο μέλλον να χαρώ με την ικανοποίηση της επιθυμίας μου. Αλλά ακόμα κι όταν αυτή ικανοποιηθεί διαπιστώνουμε πως το κενό μέσα μας παραμένει και νέες επιθυμίες έρχονται να συμπληρώσουν τις παλαιότερες. Μια διαρκής τετάνωση του ψυχολογικού μας κόσμου που δεν μπορεί να ευτυχίσει καθώς αισθάνεται μια διαρκή στέρηση. Αυτή όμως η στέρηση είναι προϊόν της έλλειψης στοχασμού και ευαισθησίας.
Κι όπως λέει και ο συγγραφέας Γιάννης Ζήσης στο βιβλίο του "Ειρήνη και Διανόηση":
"Δεν μπορούμε να αντέξουμε ένα άπειρο χαράς, μόνο να την επιθυμούμε και να την μεταθέτουμε. Αυτό συμβαίνει και με την ειρήνη, τη δικαιοσύνη, το μερισμό, τη δημοκρατία, κλπ.... Το πραγματικό πεδίο ηρωισμού είναι το συνειδησιακό, γιατί εκεί αναχαιτίζεται η εσωτερική βαρβαρότητα.... Ο άνθρωπος θεμελιώνει θρησκείες χωρίς αγάπη, κράτη χωρίς ελευθερία, φθάνει σε αγάπη χωρίς Αγάπη, σε ελευθερία χωρίς Ελευθερία, σε χρήση εννοιών χωρίς το νόημά τους."