Η έννοια του δικαιώματος στα ζώα


"Αδυνατώντας να καταστήσουμε ισχυρό τον δίκαιο, καταλήξαμε να θεωρούμε δίκαιο τον ισχυρό" Πασκάλ.

Είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσει ο άνθρωπος πως το δίκαιο δεν πηγάζει από την ισχύ αλλά από την ανάγκη συνύπαρξης. Οι δικαιικοί κανόνες δε γεννιούνται από αυτό που επιβάλει το συμφέρον αλλά από αυτό που είναι απαραίτητο για μια εύρυθμη - συνυπαρκτική κοινωνία.
Το δικαίωμα λοιπόν γεννιέται ως απαίτηση για δίκαιη μεταχείριση. Θεμελιώνεται πάνω στη λογική χωρίς να είναι ακριβώς η λογική που το καθορίζει και το απονέμει αλλά η θέληση για συνύπαρξη και συμβίωση και τέλος η επιβίωση.
Το δικαίωμα δε θα υπήρχε σ' ένα κόσμο απόλυτου σεβασμού του ενός για τον άλλο αφού θα θεωρείτο αυτονόητο. Υπάρχει και διεκδικείται μόνο εκεί που έχουμε άνισες ή άδικες σχέσεις ή εκεί που εν δυνάμει θα είχαμε τέτοιες, με σκοπό να προστατευθεί ο αδύναμος.
Η προστασία του αδύναμου είναι αναγκαία για τη συνύπαρξη. Διαφορετικά πάντα κάποιος πιο δυνατός από εμάς, θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε απώλεια της ελευθερίας μας και σε καθεστώς εκμετάλλευσής μας από αυτόν. (Αλλά ακόμα και ο πιο δυνατός να ήμασταν θα μπορούσαμε να εκπέσουμε της θέσης αυτής με το χρόνο.)
Κάθε φορά που έστω και ένα δικαίωμα καταπατείται χωρίς κοινωνική αντίδραση, ολόκληρη η κοινωνία κινδυνεύει να εκτραπεί από τη δικαιοσύνη ως ρυθμιστή των σχέσεων που αναπτύσσονται στο εσωτερικό της, και η οποία εξασφαλίζει την εύρυθμη λειτουργία της προσδίδοντάς της διάρκεια.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν ολόκληρη η κοινωνία καταπατά ένα δικαίωμα τότε τι γίνεται;
Σε κάθε περίπτωση η απάντηση είναι υπέρ του δικαιώματος μέσα από την εύλογη σκέψη πως αυτός ο ένας θα μπορούσε να είναι ο εαυτός μας. Το δίκαιο δεν είναι θέμα της βούλησης πλειοψηφίας, αφού όπως προείπαμε επιζητεί να προστατεύσει τον αδύναμο ή τη μειονότητα στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Ας έρθουμε όμως και στη σχέση του ανθρώπου προς τα ζώα. Έχουν τα ζώα δικαιώματα; Και αν έχουν αφού δεν μπορούν να τα διεκδικήσουν γιατί να τους τα δώσουμε.
Η απάντηση είναι ασφαλώς και έχουν. Υφίστανται μια μείωση της ελευθερίας τους και καταπίεση, που σε περιπτώσεις όπως τα ζώα εκτροφής για το κρέας τους (κυρίως στις βιομηχανοποιημένες μονάδες), για τη γούνα τους, τα πειραματόζωα καθώς και τα ζώα στα τσίρκο, η συμπεριφορά του ανθρώπου προς αυτά καταντά βάναυση και απίστευτα οδυνηρή. Η σχέση που αναπτύσσεται είναι σχέση ενός ισχυρού προς έναν αδύνατο και άρα ο τελευταίος μπορεί να επικαλείται δικαίωμα.
Το ότι κάποιος δεν μπορεί να διεκδικήσει το δικαίωμά του αυτό δεν του το αφαιρεί. Φανταστείτε να υπήρχε νόμος που να αφαιρούσε τα δικαιώματα από όλους του κωφάλαλους ή όλους τους ξενόγλωσσους επειδή δεν μπορούν να τα υπερασπιστούν.
Το ότι η πλειοψηφία του κόσμου δε βλέπει τα ζώα ως όντα που συναισθάνονται και υποφέρουν δεν τους αφαιρεί το δικαίωμά τους να ζουν έναν ευπρεπή βίο, πόσο μάλλον να τους τον στερούμε. Είναι σαν να υποστηρίζουμε το δικαίωμα στον οποιοδήποτε ισχυρό να γίνεται θύτης και ταυτόχρονα να αφαιρούμε το δικαίωμα σε αντίσταση στο θύμα. Γιατί ποιος αμφιβάλει πως τέτοια είναι η σχέση μεταξύ ανθρώπου και ζώων;
Η δίκαιη και συνεπώς ορθολογική στάση του οποιουδήποτε από εμάς δεν είναι απλά η αποδοχή πως τα ζώα έχουν δικαιώματα, αλλά η αγωνιστικότητά μας για την πλήρη και απόλυτη αποκατάστασή τους από τον άνθρωπο και το σύγχρονο πολιτισμό του.
Το αίσθημα της δικαιοσύνης όπως και η αξιοπρέπειά μας δεν εξαντλούνται στα λόγια και τις θεωρίες αλλά δοκιμάζονται στις πράξεις μας και είναι αυτές που μας καθορίζουν.